Şu "parasallık meselesi" ve o 20 dakika!

Foto: Diken

Tolga Tören 

Hürriyet'te "İzmir'deki facia yürekleri dağladı! 5 çocuğu yangında ölen anne konuştu... Aile hakkında yeni bilgiler ortaya çıktı" başlığıyla yer aldı, İzmir'in Selçuk ilçesinde iş için 20 dakikalığına ayrıldığı evinde çıkan yangında, evde bıraktığı beş çocuğunu kaybeden Melisa Sinem Akcan'ın haberi. 

Haberde hayatını kaybeden kardeşlerin Tahsinağa Camii'nde ikindi namazını müteakiben kılınan cenaze namazından da bahsedilmiş, nasıl bir haber değeri olduğu ve başka nasıl olabileceği bilinmese de, beş kardeşin tabutlarının yanyana konulduğu detayı ile birlikte. Ne cenaze namazı sırasında jandarmanın babanın bileklerindeki kelepçeleri çıkardığı atlanmış haberde ne emekli bir felsefe öğretmeninin kızı olan anne ve eşinin çeşitli suçlardan kaydı olduğu ne de ailelerinin rızası olmadan evlendikleri. Velhasıl, haberden anladığımız kadarıyla ihmalkar! anne ve baba zaten suçluymuş, hem topluma hem de ailelerine karşı! Jandarma (devlet okuyunuz!) ise, yüce gönüllü. 

"İç cephe"den hareket eden bir neo-İttihatçılık

Foto: Evrensel

Tolga Tören

Noam Chomsky, "Dünyaya Kim Hükmediyor?" (1) başlıklı kitabında İsrail-Filistin çatışmasının çözülememesi durumunda, bölgesel bir barışın gerçekleşmesinin bir hayli zor olduğunu, bu durumun da, özellikle ABD medyasının "dünya barışına yöneli̇k en büyük tehdi̇t" olarak tanımladığı İran'ın nükleer programı açısından önemli etkileri olacağının altını çizer. 

Batının büyük bir İran takıntısı olduğunu vurgulayan Chomsky, literatürde "uluslararası toplum ile İran arasındaki açmaz" ifadesinin sıklıkla kullanıldığının altını çizdikten sonra, "uluslararası toplum" ifadesinin asıl olarak ABD ve onunla birlikte hareket edenleri işaret ettiğini belirtir. Chomsky'ye göre, ABD ve İsrail açısından bakıldığında, İran'ın askeri caydırıcılığa sahip bir güç olmasının tahammül edilemezliği anlaşılabilir bir durumdur, keza caydırıcı bir İran, ABD ve İsrail'in bölgeyi şiddet yoluyla kontrol etme gücünü sınırlamaktadır. "İran tehdidi" olarak ifade edilen durumun özünü de bu nokta oluşturmaktadır (age, s. 140 - 141). 

Chomsky'nin bahsettiği "saplantı" son dönemlerde iyiden iyiye görünür olmuş durumda. 

Güney Afrika: Seçimler ezilenlere umut ışığı yakmıyor!

Foto: Bianet

Tolga Tören

The Economist dergisi, 29 Mayıs 2024 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti’nde gerçekleşen seçimleri kastederek şu soruyu soruyordu: “Güney Afrika’yı kim yönetecek?”

The Economist’in merakı anlaşılır elbet.

BRICS ve sonrası: Eski ölür, yeni doğamazken...

 

                 Foto: New Cold War

Tolga Tören

BRICS, 6 yeni üyenin katılımıyla birlikte, dünya safi yurtiçi hasılasının yüzde 36'sını, dünya nüfusunun yaklaşık yarısını kapsayan, dünya petrol çıktısının yüzde 42'sini üreten bir birlik haline geldi. 

Başarıp başaramayacakları konusunda şimdiden birşey söylemek zor olsa da ve bu konu birçok çevrede tartışılmaya devam etse de, BRICS'in önemli gündem maddelerinden birisi ABD dolarının dünya ekonomisindeki egemenliğine son vermek. 

Türkiye'de sermayenin 100 yıllık seyri

Mehmet Türkay* - Tolga Tören**

Genel olarak sermayenin seyrini anlamak için devlet ve toplumsal dönüşüm dinamiği göz önüne alınmalıdır. Dolayısıyla belirli bir tarihsellikte yaşanan toplumsal dönüşüm, bağlı olarak sınıf kompozisyonunun dönüşümü ve nihayetinde bu dönüşümlerin devlete yansıması sermayenin toplumsal var oluşunun sınırlarını oluşturur. Böyle bir çerçeveden bakınca Türkiye'nin yaşadığı yüz yıllık süreç "dış dinamikler"in de müdahil olduğu bir özelliğe sahiptir.

"BRICS Zirvesi: Küresel Güney Batılı Zenginlere Karşı" mı?

Foto: Deutsche Welle

Tolga Tören

Yukarıdaki başlığın tırnak içindeki kısmı bana değil Deutsche Welle (DW) haber sitesinin Almanca edisyonuna ait. Başlığın devamındaki spotta ise, 22 - 24 Ağustos 2023 tarihlerinde Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Johannesburg kentinde toplanan zirvede Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS ülkelerinin gündemlerinde, gurubun genişlemesinin ve yaptırımların olduğu belirtiliyor. 

Afrika'daki Rusya, afrikadefterleri.blogspot.com

 

Tolga Tören

Bir önceki yazıda, başta ABD olmak üzere batı bloğunun Afrika üzerindeki hegemonyasının çeşitli platformlarda sorgulandığı ifade edilmişti. 

Bu sorgulama kuşkusuz kimi nesnel temellere dayanıyor ve gene bir önceki yazıda ifade edildiği üzere, Çin kıtada egemenliğini arttırmaya çalışan aktörlerin başında geliyor, ki bu başka bir yazının konusu olmayı hak eder nitelikte. 

Afrika’da hegemonya savaşları, afrikadefterleri.blogspot.com

   Foto: MR Online

Tolga Tören 

Kolonyalizm ve emperyalizm kavramları kullanıldığında akla ilk gelen coğrafyalardan birisinin, bir bütün olarak Afrika kıtası olduğunu söylemek hiç abartılı olmaz.

Karl Marks’ın ünlü kitabı Kapital’de, “kapitalizmin pembe renkli şafak ışıkları”nın göründüğü zaman olanrak tanımladığı 15. yüzyılda başlar kıtanın sömürgeleştirilme süreci.

G7'de Emek ve İstihdam: "Güvenceli Esneklik", "İnovasyon" ve Göç

Foto: Avrupa Sürgünleri 

Tolga Tören

G7 zirvesi 19 -21 Mayıs 2023 tarihleri arasında Hiroşima’da toplandı. Zirvenin web sayfasının “ele alınacak konular” başlıklı bölümünde Covid - 19 pandemisi deneyiminden ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı, uluslararası düzenin temellerini sarsan saldırganlığından dolayı uluslararası topluluğun tarihsel bir dönüm noktasında olduğu belirtiliyor. Devamında ise zirvenin iki temel perspektifi vurgulanıyor: 

14 Mayıs seçimleri üzerine

Tolga Tören

Malum, 14 Mayıs 2023 başkanlık seçimlerinin resmi sonuçlarına göre Recep Tayyip Erdoğan yüzde 49,52; Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 44,88; Sinan Oğan ise yüzde 5,17 oy aldı. En azından ilk tur sonuçlarına göre Erdoğan öndeyse de, bu galibiyetin anayasanın Erdoğan’ın adaylığı aleyhindeki açık hükümlerinin ihlal edilmesi başta olmak üzere, bir dizi hukuksuzluk ile elde edildiği notunu düşmek gerekiyor. Seçimler sürecinde istifa etmesi gereken bakanların istifa etmeyerek kamu kaynaklarını kendi partileri ve iktidar adayları lehine kullandırtması, bir kamu kurumu olan TRT’nin tüm adaylara eşit süre vermektense iktidar medyası gibi çalışması bu konudaki örnekler. Kamu kurumu olmasalar da kamusal bir görev icra eden özel medya kuruluşlarının iktidarı kayıran yayınları, başta Yeşil Sol Parti olmak üzere muhalefetin çeşitli öğeleri üzerindeki baskılar da cabası. 

Ekonomik göstergeler ve buzdağının yüzleri - II

Foto: unsplash

Tolga Tören

Bu yazının bir önceki bölümü sadece muhalefet etmek için, anti demokratik olduğu gibi bölüşümcü politikalara kapıyı kapatmanın bir aracı olan merkez bankası bağımsızlığının savunulacak bir yanı olmadığı vurgusu ile sona ermişti. 

Ekonomik göstergeler ve buzdağının yüzleri - I

    Foto: turksail

Tolga Tören

Liberal iktisatçı Mahfi Eğilmez t24’teki “Enkaz” başlıklı yazısında, iktidara yeni gelen her siyasal kadronun “enkaz” devraldığı argümanına yaslandığını; ancak bu defa Türkiye’de gerçekten, depremin de ağırlaştırdığı bir enkaz olduğunu belirtiyor. Sonrasında da “enkazın ekonomik boyutunu” “bütçe açığı”, “enflasyon”, “faiz”, “cari açık” gibi göstergeler açısından değerlendiriyor.

2023 seçimleri ve HDP’nin liberal adayları üzerine...

        Foto: Tele1

Tolga Tören

Önce cumhurbaşkanı adayı çıkarılacağının ilan edilmesi, sonrasında bu kararın geri çekilmesi ve Kemal Kılıçdaroğlu’nun destekleneceğinin ima edilmesi.

Akabinde, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile yaşanan liste tartışması ve Halkların Demokrasi Partisi (HDP) yöneticilerinden değilse de destekleyicilerinden, Türkiye İşçi Partisi’ne (TİP), zaman zaman sertleşen eleştiri ya da ithamlar.

Ve nihayetinde Hasan Cemal ve Cengiz Çandar gibi iki sembolik ismin Yeşil Sol Parti (YSP) listelerinde, hem de güçlü bir konumda, yer bulması.

Molozların altında…

     Foto: Evrensel 

Tolga Tören 

“ (….) ‘O evin inşaatında bir işçi öldü.’ 

Esra’nın eli şaşkınlıkla ağzına gitti. 

‘Hem de ne ölmek… Hazır betonu mikserden alıp akıtan bir pompa oluyor, kocaman bir vinç düşün kamyonun arkasına sabit, işte o vinç kırılıp hortumu tutan çocuğun üzerine düşüyor. Başına vurmuş, yirmi bir yaşında delikanlı taze betona serilmiş öyle, daha o an ölmüş kalmış. Müteahhide haber veriyorlar, herifin yüz tane inşaatı var böyle etrafta. Hem çalıştırdığı şefin, hem kendi başı yanacak diye kapattırıyor.’ 

‘Nasıl yani, nasıl kapatıyor?’ 

‘Issız sokak, inşaat gürültüsüdür diye kimsenin dikkatini çekmemiş dışarıdan. Tövbe tövbe… Çocuğu büyük beton kalıplarının tekine atıyorlar sonra da. Ben normalde içine bile giremiyorum o apartmanın. Çalışan herkese üç günlük fazla yevmiye dağıtıp, gözlerini de korkutup yolluyorlar işte sonra, yeni işçilerle devam ediyorlar. Yani daha nasıl diyeyim sana, çocuğun ölüsünün üzerine taze beton döküp devam etmişler. Köyünde ailenin mezar diye kazdığı bir yer var, mezarlığın dışında, içi bildiğin boş.’ (…)” (1) 

Yukarıdaki satırlar Pınar Öğünç’ün Ölmezotu kitabında yer alan “Çimento” başlıklı öyküden. 

"Küresel Köy"den "Küresel Jeo-ekonomik Parçalanma"ya - II

 

Foto: Canadian Labour Congress

Tolga Tören 

14 Mart 2023 tarihli "Küresel Köy"den "Küresel Jeo-ekonomik Parçalanma"ya - I başlıklı yazıda bir grup IMF uzmanı tarafından yayımlanan "Jeoe-ekonomik Parçalanma ve Çoktaraflılığın Geleceği" başlıklı raporu ele almıştım. 

"Küreselleşmenin" ya da "küresel ekonomik entegrasyonun" yerini bir ayrışmaya bıraktığı argümanını dile getiren rapor, IMF uzmanları tarafından "acil" koduyla verilen bir uyarı niteliği taşıyor.